جهت ارزیابی عملکرد هر نظام آموزشی شاخص های مختلفی وجود دارد که بعضی از آنها توسط خود نظام آموزشی کشور و بقیه توسط موسسات بین الملی صورت می گیرد. بعضی از این ارزیابی ها فقط در رده آموزشی خاصی صورت می گیرد و یا به کل سیستم اموزشی تعمیم داده می شود. امکانات خاص موسسات گاهی فقط اجازه بررسی و تحلیل داده ها را در مورد یکی از شاخص های آموزشی می دهد در نتیجه هر کدام از شاخص ها برای بررسی کلی یک نظام آموزشی مورد انتقادهایی قرار می گیرند.
در نظام آموزشی ایران به علت هم سو شدن خدمات آموزشی با آزمون های ورودی دانشگاه و بخصوص کنکورشاخص ها از کیفیت بالایی برخوردار نیستند و در رده بندی بین الملی در چند شاخص ایران از نمره قابل قبولی نسبت به سطح تلاش دانش اموزان مقاطع تحصیلی مختلف کسب نکرده است. بخصوص در رده ابتدایی که ورود به مدرسه با گریه و ترس مضاعف و عشق به فرار از مدرسه است نباید شاهد عملکردی بهتر از این بود.
در سطح بین الملی نظام های آموزشی با تکیه به برنامه مخصوص هر کدام از مقاطع تحصیلی در پی بهبود کیفیت خود می باشند که در این راستا از سه شاخص برای ارزیابی کیفیت خود استفاده می کنند. اولین شاخص آزمون پیشرفت سواد خواندن و نوشتن (پرلز) می باشد که کیفیت دانش اموزان مقطع ابتدایی را در میزان خواندن و نوشتن مطالب مختلف مورد بررسی قرار می دهد. دومین شاخص سنجش روند آموزش ریاضیات و علوم (تیمز) می باشد که توانایی دانش آموزان را درمورد درک مسایل محاسباتی و فهم علوم پایه را مورد سنجش قرار می دهد. سومین شاخص برنامه بین المللی ارزیابی دانش آموزان (پیزا) است که بر اساس پیوستگی با دو شاخص قبلی میزان عملکرد و کیفیت نظام آموزشی را در رده ابتدایی مشخص می کند.
بر اساس نمره بدست آمده کل از سه شاخص پرلز، تیمز و پیزا رتبه کشورها به این ترتیب است 1-کره جنوبی 2- ژاپن3- سنگاپور4- هنگ‌کنگ 5- فنلاند 6- بریتانیا 7- کانادا 8-هلند 9 – ایرلند 10- لهستان.
نکته مهمی که قابل بررسی است عدم وجود رتبه ایران در بیشتر ارزیابی های بین الملی است به طوری که حتی در لیست های بلند نیز اسم ایران و رتبه نظام آموزشی این کشور چشم پوشی می شود به طوری که در بیشتر موارد موسسات بین الملی به علت عدم اطمینان از داده های آموزشی در ایران از وارد کردن آمار و عملکرد نظام آموزشی ایران در این رده بندی ها خودداری می کنند.
نکته دوم رشد قابل ملاحضه کشورهای شرق اسیا در این رتبه بندی هاست به طوری که رتبه های برتر جهانی متعلق به این کشورها می باشد و این نشان از هماهنگی و کیفیت بالای آموزشی در این کشورها در طی سالیان متمادی برنامه ریزی ویژه دولت بر امر آموزش می باشد که نتایج این اهتمام در کل جامعه های شرق آسیا دیده می شود به طوری که جای کشورهای اروپایی را حتی با وجود عمر طولانی سیستم اموزشی پر کرده اند و این موضوع نشان می دهد با برنامه ریزی صحیح آموزشی می توان در عرض مدت کوتاهی غول های اموزشی و پرسابقه جهانی را از میدان بدر کرد.
یکی از اهداف مهم سیستم آموزشی ملی ایران ساما ارتقا کیفیت آموزشی ایران بر اساس شاخص های با کیفیت و استاندارد در سطح جهانی با تکیه بر معیارهای اسلامی و دینی است تا همانند نظام های آموزشی با کیفیت جهان باعث اعتلای روح جامعه ایرانی و اسلامی گردد.
