فصل اول و دوم مدخلی است بر طرحی استراتژیک قوی که قرار است مسیر ایران را در جهان به عنوان یک کشور مطرح در کلیه عرصه ها ارتقا دهد. در فصل اول این سند کلیات و اصطلاحات لازم برای فهم عمیق این سند به چشم می خورد که در ادامه بیان شده است:
فصل اول کلیات:
اصلاحات بکار رفته در این سند از این قرار است ; نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی،تعلیم و تربیت، ساحت های تعلیم و تربیت، نظام معیار اسلامی، شایستگی های پایه، هویت، معلم و مربی، جامعه اسلامی، سنین لازم التعلیم، حیات طیبه، چشم انداز و نظام دوری
فصل دوم این سند شامل گزاره های ارزشی و بایدها و نبایدها اجرای این سند می باشد گزاره های 2، 3 و 4 زیر گزاره های شماره 1 می باشند که با کمی تغییر ارائه شده اند. در گزاره های بعدی نیز به تکرار گزینه ها در چندین مرحله پرداخته شده است و انچه که در این گزاره ها مشاهده می شود اگر مدارس کنونی ایران توانو ظرفیت انسانی لازم را برای اجرای ان داشته باشند قطعا باعث بیکار شدن تمام وزارت خانه های دیگر می شود چون بیش از 90 درصد وظایف وزارت خانه ها دیگر را به دوش می کشد. بجز چند گزینه از گزاره ها تماما تکرار گزینه ها بخصوص گزاره اول می باشد.
در ادامه 30 گزاره مهم از این سند بنیادین ارائه شده است.
فصل دوم
بیانیه ارزشها
گزارههای ارزشی مندرج در بیانیه ارزشها، بایدها و نبایدهایی اساسی است که لازم است تمام اجزا و مولفههای نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی هماهنگ با آنها بوده و همه سیاستگذاران و کارگزاران نظام ملتزم و پایبند به آنها باشند.
این ارزشها براساس آموزههای قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم (ص) و حضرات اهل بیت (علیهمالسلام)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رهنمودهای رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری و سند چشمانداز بیست ساله و نقشه جامع علمی کشور و سیاستهای کلی تحول نظام آموزشی تهیه و تدوین شده است و با مبانی نظری تحول بنیادین آموزش و پرورش (شامل فلسفه تعلیم و تربیت، فلسفه تعلیم و تربیت رسمی عمومی و رهنامه نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در جمهوری اسلامی ایران) سازگار و مستند به مضامین مندرج در آنها میباشد.
گزارههای ارزشی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی عبارتند از:
1ـ آموزههای قرآن کریم، نقش معنوی، اسوهای، هدایتی و تربیتی پیامبر اکرم (ص) و حضرت فاطمه زهرا (سلامالله علیها) و ائمه معصومین (علیهمالسلام) به ویژه امام زمان (عج) و ولایتمداری در تمام ساحتها برای تحقق جامعه عدل جهانی (جامعه مهدوی(
تبصره: اقلیتهای مذهبی مصرح در قانون اساسی براساس قوانین موضوعه اقدام خواهند کرد.
2ـ آموزههای بنیادین مهدویت و انتظار که رمز هویت اسلام ناب و عامل حیات و بقای آن در عصر غیبت است، به عنوان مهمترین رسالت منتظران در عصر غیبت.
3ـ میراث نظری و عملی حضرت امام خمینی (ره)، تعمیق علاقه و پیوند با انقلاب اسلامی، قانون اساسی و ولایت فقیه
4ـ فرآیند تعلیم و تربیت در تمام ساحتها شامل تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، تعلیم و تربیت اجتماعی و سیاسی، تعلیم و تربیت زیستی و بدنی، تعلیم و تربیت زیباشناختی و هنری، تعلیم و تربیت اقتصادی و حرفهای، تعلیم و تربیت علمی و فناورانه منطبق بر نظام معیار اسلامی (مبانی و ارزشهای برگرفته از قرآن کریم، سنت حضرات معصومین (علیهم السلام) و عقل) که تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی در آن محوریت دارد.
5ـ زمینهسازی کسب شایستگیهای پایه ـ با تاکید بر خصوصیات مشترک اسلامی ـ ایرانی و انقلابی، در راستای تکوین و تعالی پیوسته هویت دانشآموزان در ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی.
6ـ هویت شناختمدار و واقعنمایی و معنای گسترده، جامع و منسجم معرفت (وحیانی، عقلانی، نقلی و تجربی.
7ـ نقش معلم (مربی) به عنوان هدایتکننده و اسوهای امین و بصیر در فرآیند تعلیم و تربیت و موثرترین عنصر در تحقق ماموریتهای نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی.
8ـ بصیرت و تعالی در زمینههای گوناگون عبادی ـ اخلاقی، اعتقادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی.
9ـ کرامت ذاتی و اکتسابی انسان و کسب فضایل اخلاقی از جمله: ایمان، تقوا، تولی و تبری، عمل صالح، خودباوری، روحیه مجاهدت، ظلمستیزی، علم، حکمت، عفت، شجاعت، عدالت، صداقت، ایثار و فداکاری.
10ـ سلامت جسمانی، نشاط و تقویت اراده.
11ـ تکوین و تعالی جنبههای انسانی هویت دانشآموزان برای تقویت روابط حق محور، عدالتگستر و مهرورزانه با همه انسانها در سراسر جهان.
12ـ منزلت علم نافع، هدایتگر و توانمندساز و مقام و جایگاه عالم و معلم.
13ـ پرورش، ارتقا و تعمیق انواع و مراتب عقلانیت در همه ساحتهای تعلیم و تربیت.
14ـ ارتقاء جایگاه و نقش تربیتی خانواده و مشارکت اثربخش آن با نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی.
15ـ نقش تربیتی اماکن مذهبی، نهادهای مردمی، اجتماعی و رسانه.
16ـ عدالت تربیتی در ابعاد کمی، همگانی و الزامی و عدالت کیفی با رعایت تفاوتهای فردی، جنسیتی، فرهنگی و جغرافیایی.
17ـ جایگاه و نقش تعلیم و تربیتی نهاد رسانه و فناوریهای ارتباطی و بهرهگیری هوشمندانه از آن و مواجهه فعال و آگاهانه جهت پیشگیری و کنترل آثار و پیامدهای نامطلوب آن.
18ـ توجه توامان به منافع و مصالح فردی و اجتماعی در چارچوب منافع و مصالح ملی.
19ـ صیانت از وحدت ملی و انسجام اجتماعی با محوریت هویت مشترک اسلامی ـ ایرانی.
20ـ وطندوستی و افتخار به ارزشهای اصیل و ماندگار اسلامی ـ ایرانی و اهتمام به برپایی جامعه مهدوی.
21ـ تقویت گرایش به زبان و ادبیات فارسی به عنوان زبان مشترک.
22ـ استمرار فرهنگ اسلامی ـ ایرانی از طریق ارزیابی آگاهانه آن و تعامل نقادانه با سایر فرهنگها براساس نظام معیار اسلامی.
23ـ مسئولیتپذیری همهجانبه، مشارکت اجتماعی و داشتن روحیه جمعی و مهارت مورد نیاز جامعه.
24ـ روحیه کارآفرینی، کسب شایستگیهای عام حرفهای و مهارتی و هنری زمینهساز کار مولد.
25ـ ارج نهادن به دستاوردهای علمی و تجربههای بشری در چارچوب نظام معیار اسلامی و بسترسازی برای دستیابی به مرجعیت علمی جهان.
26ـ نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی به عنوان عامل اثرگذار اجتماعی و مولد نیروی انسانی و سرمایه فرهنگی و معنوی جهت رشد و تعالی همهجانبه و پایدار و اعتلای فرهنگ عمومی مبتنی بر نظام معیار اسلامی.
27ـ مدرسه به عنوان کانون تعلیم و تربیت رسمی عمومی و محل کسب تجربههای تربیتی.
28ـ تقویت شان حاکمیتی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در ابعاد سیاستگذاری، برنامهریزی، پشتیبانی و نظارت و ارزیابی ضمن مشارکتپذیری و کاهش تصدیگری غیرضرور در بعد اجرا با رعایت اصل عدالت.
29ـ آیندهپژوهی و پایش تحولات موثر بر تعلیم و تربیت رسمی عمومی به منظور ایفای نقش فعال در مواجهه با چالشهای پیش رو در عرصههای مختلف.
30ـ جامعیت، یکپارچگی و توجه متوازن به ساحتهای تعلیم و تربیت.
در سیستم آموزشی ملی ایران ساما بیانیه ارزش ها منطبق برارتقای اخلاق اسلامی مبتنی بر بهبود جایگاه آموزشی و علمی و شغلی جامعه ایرانی می باشد.